Fundusze inwestycyjne doświadczają jednego z najlepszych okresów w historii. Klienci chętnie lokują w nie nowe pieniądze, a eksperci umiejętnie pomnażają ich wartość. Efektem są rekordowe aktywa. Rynek zdominowany jest przez firmy powiązane z bankami lub ubezpieczycielami.
Fundusze inwestycyjne to jeden ze sposobów pomnażania oszczędności. Polega on na tym, że w imieniu klientów lokowaniem ich nadwyżek zajmują się certyfikowani eksperci zatrudnieni przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
Jednostki uczestnictwa sprzedają m.in. banki i firmy ubezpieczeniowe. Można też kupić je bezpośrednio przez internet.
Rekordowe aktywa funduszy inwestycyjnych
Wg danych Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami klienci zgromadzili w instytucjach zbiorowego inwestowania rekordową kwotę. Na koniec września 2024 było to prawie 369 mld zł. W ciągu kwartału urosła ona o 3 proc. (niespełna 11 mld zł), w porównaniu z wrześniem ub. r. – o 1/5 (ponad 64 mld zł).
Motorem wzrostu okazały się fundusze detaliczne (rynku kapitałowego), które przez rok zwiększyły się o 1/3 – do 260 mld zł. Natomiast fundusze niepubliczne od kilku kwartałów znajdują się na stabilnym poziomie. W ciągu ostatnich 12 miesięcy ich wartość zmalała o 3 proc. – do 109 mld zł.
Rok 2024, podobnie jak poprzedni, jest bardzo dobry dla towarzystw funduszy inwestycyjnych . Klienci chętnie wpłacają do nich pieniądze. Miesięczne saldo nabyć i umorzeń przekracza 3 mld zł. Zresztą na dodatnim poziomie utrzymuje się od marca 2023.
W sumie napływy netto za dziewięć miesięcy tego roku wyniosły 33,2 mld zł. W tym czasie aktywa netto TFI poszły w górę o 48,5 mld zł. Oznacza to, że do niespełna 1/3 tego wzrostu (15,3 mld zł) przyczynili się swoimi dobrymi decyzjami eksperci od zarządzania pieniędzmi.
Jeszcze większy udział doradców inwestycyjnych we wzroście aktywów widać w ujęciu 12-miesięcznym (w stosunku do września 2023). Na wynik +64,4 mld zł złożyły się: nowe wpłaty – 40,4 mld zł oraz większa wartość posiadanych aktywów – 24 mld zł.
|
Kategoria funduszy |
Aktywa wrzesień 2024 [mld zł] |
Aktywa wrzesień 2023 [mld zł] |
Dynamika r/r [proc.] |
|
Dłużne |
146,4 |
102,6 |
+43% |
|
Niepubliczne |
109,2 |
111,8 |
-2% |
|
Akcyjne |
38,8 |
32,2 |
+21% |
|
Zdefiniowanej daty |
35,1 |
25,4 |
+38% |
|
Mieszane |
30,9 |
27 |
+14% |
|
Absolutnej stopy zwrotu |
6,1 |
5,2 |
+17% |
|
Surowcowe |
2,2 |
2,1 |
+5% |
Opracowanie własne. Dane: IZFiA
Najpopularniejsze fundusze inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne to bardzo zróżnicowane produkty finansowe. Pieniądze w nich zgromadzone są lokowane w różne klasy aktywów i instrumenty finansowe.
Od dłuższego czasu klienci preferują te mniej ryzykowne, czyli fundusze dłużne (głównie – obligacyjne), które mają prawie 40-proc. udział w rynku (146 mld zł). W ciągu ostatniego roku klienci zainwestowali w nie ponad 34 mld zł. To prawie 85 proc. pieniędzy, które w tym okresie napłynęły do wszystkich rodzajów funduszy. Natomiast aktywa tej grupy podmiotów zbiorowego inwestowania zwiększyły się przez rok o 43 proc. (44 mld zł).
Drugą grupę pod względem wielkości ulokowanych środków stanowią fundusze niepubliczne . Mają one 30-proc. udział w rynku (109 mld zł).
Jeszcze dwa lata temu przekraczał on 40 proc. Udział ten maleje, mimo stabilnej wartości aktywów (-3 proc. w ciągu roku i -1 proc. w ciągu dwóch lat), ponieważ szybko rosną fundusze rynku kapitałowego, czyli dostępne dla przeciętnego inwestora.
Natomiast fundusze aktywów niepublicznych adresowane są do bardziej zamożnych klientów. W tego typu inwestycjach próg wejścia wynosi bowiem co najmniej kilkadziesiąt tysięcy złotych. Nierzadko tworzy się je pod wąskie grono klientów (osób prywatnych lub firm).
Do tego płynność takich produktów jest mniejsza niż funduszy detalicznych. Zatem wykup jednostek uczestnictwa / certyfikatów odbywa się w ściśle określonych w statucie momentach, a nie na każde żądanie uczestnika. Fundusze aktywów niepublicznych charakteryzują się wysokim ryzykiem.
Fundusze inwestycyjne tracące w oczach klientów
Trzecie miejsce pod względem popularności zajmują fundusze akcyjne . W nich ulokowana jest co 10. złotówka (prawie 39 mld zł). Jednak w ostatnich kwartałach fundusze tego typu nie mają dobrej passy.
Uczestnicy raczej wycofują z nich pieniądze, niż wpłacają. Tegoroczne oraz 12-miesięczne saldo napływów jest ujemne i wynosi -1 mld zł. Oczywiście ma to związek z gorszą niż w zeszłym roku koniunkturą giełdową w Polsce i na większości rynków rozwiniętych. Wyjątek stanowią USA, gdzie nadal trwa hossa.
Jednak nie wszystkie fundusze akcyjne tracą uznanie w oczach klientów. Ci nadal chętnie kupują jednostki uczestnictwa w ETF-ach (funduszach indeksowych) oraz małych i średnich spółek notowanych na giełdzie. Ponadto w ujęciu rocznym nadal widoczny jest wzrost aktywów o 1/5, co jest zasługą zarządzających.
Oprócz akcyjnych mniejszym uznaniem klientów w tym roku cieszą się fundusze:
- surowcowe (saldo -275 mln zł) i
- niepubliczne (-590 mln zł).
Z kolei poza dłużnymi dodatnie napływy notują fundusze:
- zdefiniowanej daty (+5,4 mld zł),
- absolutnej stopy zwrotu (+858 mln zł) i
- mieszane (+432 mln zł).
Największe towarzystwa funduszy inwestycyjnych
Na rynku funduszy inwestycyjnych działa 59 firm zarządzających . Jednak te największe należą do banków (np. PKO BP, Banku Pekao, Santandera) lub ubezpieczycieli (np. PZU, Allianza, Generali).
W top 10 największych TFI, które razem kontrolują 86 proc. aktywów detalicznych, znajduje się tylko jedna niezależna instytucja (Investors TFI). Podobnie jest w segmencie PPK.
Większym zróżnicowaniem charakteryzuje się segment aktywów niepublicznych. Tam podmioty niepowiązane z bankami czy ubezpieczycielami mają silniejszą pozycję, a największą firmą zarządzającą jest właśnie ta niezależna (Investors TFI).
