Rachunek powierniczy to skuteczny sposób na zabezpieczenie transakcji handlowych. Zwłaszcza tych, które wiążą się z podwyższonym poziomem ryzyka. Kto może z niego skorzystać i czym różni się od tradycyjnego ROR-u? Podpowiadamy.
Rachunek powierniczy jest rodzajem rachunku bankowego. Jego główną funkcją jest zabezpieczenie transakcji handlowych, zwłaszcza tych o podwyższonym stopniu ryzyka oraz zwiększenie wiarygodności stron.
Rachunek powierniczy — definicja
Definicję rachunku powierniczego wskazuje art. 59 Prawa bankowego. Zgodnie z jego zapisami na rachunku powierniczym mogą być gromadzone wyłącznie środki pieniężne powierzone posiadaczowi rachunku — na podstawie odrębnej umowy — przez osobę trzecią.
Stronami umowy rachunku powierniczego są bank i posiadacz rachunku (powiernik). W kwestiach, których nie normuje prawo bankowe, stosuje się przepisy ogólne o rachunkach bankowych zawarte w art. 725 – 733 kodeksu cywilnego.
Jak działa w praktyce rachunek powierniczy?
Aby wyjaśnić mechanizm działania rachunku powierniczego, posłużymy się konkretnym przykładem. Będzie nim transakcja zakupu mieszkania z rynku pierwotnego.
Zgodnie z ustawą deweloperską deweloper ma obowiązek otwarcia rachunku powierniczego. Według Prawa bankowego jest więc powiernikiem. Kupujący mieszkanie jest natomiast powierzającym — powierza on bowiem swoje środki finansowe bankowi, wpłacając je na rachunek powierniczy dewelopera. Dzięki temu, że pozostają właśnie na nim, w przypadku bankructwa powiernika lub niewywiązania się z zapisów umowy, nie straci pieniędzy.
Rachunek powierniczy może przybierać jedną z czterech form:
- zamkniętą,
- otwartą,
- otwartą z gwarancją bankową,
- otwartą z gwarancją ubezpieczeniową.
Czym się od siebie różnią?
Jeśli deweloper otworzy powierniczy rachunek zamknięty, nie będzie mógł wypłacić z niego środków przed zakończeniem inwestycji. Wypłaty będą możliwe dopiero po zakończeniu budowy i przedstawieniu bankowi odpisów aktów notarialnych, potwierdzających przeniesienie własności na nowych właścicieli. W przypadku ogłoszenia upadłości, wpłacone przez powierzających pieniądze wrócą na ich konta.
Jeśli deweloper otworzy powierniczy rachunek otwarty, będzie mógł wypłacać środki nie po zakończeniu budowy i okazaniu aktów notarialnych, ale w trakcie trwania prac — zgodnie z harmonogramem, po zakończeniu poszczególnych etapów budowy. W przypadku ogłoszenia upadłości podobnie jak przy rachunku zamkniętym wpłacone przez powierzających pieniądze wrócą na ich konta.
Jeśli deweloper otworzy otwarty rachunek powierniczy z gwarancją bankową, w przypadku upadłości lub jego odstąpienia od umowy, bank zwróci powierzającym wszystkie wpłacone środki.
Jeśli deweloper otworzy otwarty rachunek powierniczy z gwarancją ubezpieczeniową, w przypadku upadłości lub jego odstąpienia od umowy wszystkie wpłacone środki zwróci powierzającym nie bank, lecz ubezpieczyciel.
Kto może założyć rachunek powierniczy?
Powiernikiem, czyli podmiotem, który może założyć rachunek powierniczy, może być przedsiębiorca, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, która ma zdolność prawną.
Środki na rachunku powierniczym a egzekucja komornicza
W razie wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko posiadaczowi rachunku powierniczego, środki znajdujące się na rachunku nie podlegają zajęciu. Zgromadzone na rachunku powierniczym pieniądze są więc wyłączone z egzekucji komorniczej. To jednak nie wszystko. W przypadku upadłości powiernika nie wchodzą w skład masy upadłościowej, a po jego śmierci — w skład masy spadkowej.
Rachunek powierniczy a ROR
Zarówno rachunek powierniczy, jak i ROR to rodzaje rachunków bankowych. Ich specyfika jest jednak zupełnie inna. ROR, czyli rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (potocznie — konto osobiste) służy do otrzymywania i gromadzenia wpływów z tytułu dochodów i świadczeń, wykonywania przelewów i zleceń stałych, a także — przy pomocy dołączonej do niego karty debetowej — do realizacji płatności bezgotówkowych. Głównym celem założenia rachunku powierniczego jest zabezpieczenie transakcji handlowych.