Inflacja to określenie, które — zwłaszcza ostatnio — regularnie pada z ust ekspertów w telewizji, radio i prasie. W artykule wyjaśnimy, czym jest w praktyce. Podpowiemy także, jak wpływa na kredyt, oszczędności i… codzienność statystycznego Polaka.
Inflacja to ważny wskaźnik makroekonomiczny, określający sytuację gospodarczą państwa. Można określić ją jako proces powszechnego wzrostu cen w gospodarce i co za tym idzie, spadek siły nabywczej pieniądza. Aby lepiej zobrazować znaczenie tego pojęcia, posłużymy się konkretnym przykładem.
Wyobraź sobie, że masz dziś w portfelu 1000 zł. Możesz kupić za nią określoną liczbę produktów i/lub usług. Przy wysokiej inflacji, za kilka miesięcy, wartość tej kwoty będzie niższa. W praktyce oznacza to, że kupisz za nią zdecydowanie mniej niż dziś. Mimo identycznego nominału.
Jakie są przyczyny inflacji?
Przyczyn inflacji może być co najmniej kilkanaście. Wśród najważniejszych wymienia się:
- nadmierną — w porównaniu z podażą dóbr — ilość pieniądza w gospodarce,
- niskie stopy procentowe utrzymywane przez długi okres,
- istotny wzrost cen surowców energetycznych np. ropy naftowej oraz
- potężny deficyt budżetowy wymagający finansowania.
Duże znaczenie ma także zagregowany popyt konsumentów (bogacenie się społeczeństwa i co za tym idzie — wydawanie większej ilości pieniędzy), nadmierna akcja kredytowa banków (udzielanie zbyt dużej liczby kredytów) czy nieproporcjonalnie szybki wzrost pensji w stosunku do wydajności pracy.
Wpływ inflacji na życie statystycznego Polaka
Z perspektywy konsumentów zjawisko inflacji ma skrajnie negatywne konsekwencje. Dla statystycznego Kowalskiego inflacja oznacza istotny wzrost kosztów życia — żywności, paliwa, cen usług, podatków etc.
Skutkuje także ryzykiem zmiany wysokości raty kredytowej (ma to szczególne znaczenie w przypadku kredytów hipotecznych) i spadkiem wartości oszczędności. Przyjrzyjmy się tym zależnościom nieco bliżej.
Inflacja a kredyt
Wpływ inflacji na kredyt można zaobserwować najlepiej w długofalowej perspektywie, czyli zwłaszcza dla kredytów hipotecznych spłacanych przez kilkanaście czy kilkadziesiąt lat. W jaki sposób spadek siły nabywczej pieniądza zmienia raty kredytów?
Cała rata kredytu składa się z dwóch części: kapitałowej (czyli części pożyczonego od banku kapitału) i odsetkowej, stanowiącej zysk kredytodawcy. Jeśli inflacja rośnie, pieniądz traci swoją wartość.
Potwierdzeniem takiej tezy są dane pochodzące z kalkulatora dostępnego na stronie Ministerstwa Finansów. Zgodnie z nimi, pożyczona w 2015 roku kwota 250.000 zł, w 2021 jest warta… 227.203,14 zł.
Naturalną konsekwencją takiej zależności powinno być więc… obniżenie kosztu kredytu. Czy tak rzeczywiście jest? Niestety, nie do końca. Większość konstrukcji kredytów hipotecznych opiera się na stawce WIBOR zależnej od wysokości stóp procentowych. W praktyce oznacza to, że jeśli stopy procentowej będą wyższe (o to obecnie nietrudno. Aktualne są bowiem na rekordowo niskim poziomie i prędzej czy później z pewnością będą wyższe), wzrośnie także rata kredytu. Pomimo wysokiej inflacji i niższej wartości pieniądza. Inflacja może być więc korzystna dla kredytobiorców jedynie w krótkofalowej perspektywie.
To jednak nie wszystko. Analizując kwestie wpływu inflacji na kredyt, warto wziąć pod uwagę także ogólny wzrost cen produktów i usług. Jeśli dobra konsumpcyjne zdrożeją, co miesiąc w Twoim portfelu zostanie mniej pieniędzy. Jeśli Twój budżet jest bardzo napięty, terminowa spłata kredytu może stanąć pod dużym znakiem zapytania.
Inflacja a oszczędności
Na skutek obniżenia wartości pieniądza, wartość stracą także oszczędności. Zwłaszcza te trzymane w skarbonkach, na nisko oprocentowanych kontach oszczędnościowych czy lokatach. Jedynym sposobem, aby ochronić kapitał przed zgubnym wpływem inflacji, jest znalezienie narzędzi, które pozwolą wygenerować realny, bezpieczny i… wyższy od inflacji zysk. Zważywszy na obecne stopy procentowe, warunkujące oprocentowanie popularnych bankowych narzędzi oraz wysokość inflacji (czerwiec 2021 - 4,40%), osiągnięcie takiego celu może być naprawdę trudne.